Grootste natuur­brand Nederland ooit door droogte, landbouw en politiek; PvdD wil uitleg provincie Limburg

In Coronatijd zou men het bijna vergeten: de grootste bosbranden ooit die Australië het afgelopen halfjaar teisterden. Miljarden dieren en planten stierven de vuurdood, miljoenen hectaren natuur gingen in vlammen op en duizenden mensen werden geëvacueerd terwijl hun huizen afbranden. De buidelmuis is als gevolg (hoogstwaarschijnlijk) zelfs helemaal uitgestorven. Hoewel er veel medeleven was, leek het (net als Covid-19) allemaal zo ver weg…

Tot nu! De Limburgse natuurgebieden @De Peel en De Meinweg stonden in lichter laaie. Ook hier vonden ontelbare dieren en planten de dood. “Een kwart van de adders zal het niet overleefd hebben”, aldus ecoloog Ton Lenders van Nationaal Park De Meinweg. “Door de aanwezigheid van bos, heide en ven komen unieke soorten als de zandhagedis en de gladde slang hier in het park voor maar ook deze zullen het niet hebben gered”, vreest boswachter Robbert Ouwerkerk. “Daarnaast is het voor de meeste vogelsoorten nu broedseizoen. En laat De Meinweg nu net veel heidevogels trekken, die ook nog eens veelal op de bodem broeden. Wegvliegen kan nog wel maar haast al het veen is in de as gelegd…”

200 hectaren van de Meinweg zijn waarschijnlijk verzwolgen door het vuur; in de Deurnese Peel zelfs 800 hectaren, 80% van het natuurgebied. Volgens ecoloog Lenders is dit niet eens het grootste probleem. “Dat zijn de tientallen jaren aan verdroging.” En dit leidde niet alleen tot de grootste natuurbrand ooit in Nederland, door aanhoudende droogte kan het zo weer gebeuren.

Een jaar aan bosbranden in Australië, Californië, nu Limburg. Toeval? Nee. Wereldwijde klimaatverandering zorgt niet alleen voor steeds meer en strengere periodes van droogte; het risico op allesverwoestende branden alsook de omvang en gevolgen hiervan worden alleen maar groter. En toch: waarschijnlijk is niet alleen de droogte debet aan de Limburgse natuurramp.

Veengronden zijn immers heel arm aan voedingsstoffen. Plantenresten bevatten weliswaar veel voedingsstoffen, maar zijn in de natuur vaak slechts deels vergaan. Zolang deze onder veenwater zitten, is er geen probleem. Maar zodra er lucht bij komt, oxideert het veen, komen de opgestapelde voedingsstoffen vrij en is de brand vele malen heviger. Door het vrijkomen van rijke voedingsstoffen gaat het voedselarme veengebied verloren. Planten als brandnetels, bramen, gras, varens teren hier juist op, mede door droogte en gecumuleerd stikstof in de bodem afkomstig uit de intensieve veehouderij. Een alles verschroeiende bosbrand versnelt het hele proces echter. En het Limburgs landschap verwordt zo ook steeds meer tot een monocultuur aan dieren en planten, de biodiversiteit holt er op achteruit…

Maar los van het natuurlijke proces, is ook de politiek verantwoordelijk voor aanhoudende droogte in natuurgebieden. “Twee derde van Nederland bestaat uit landbouwgrond en doordat de waterbeheerplannen volledig gericht zijn op ontwatering en waterafvoer, kan de agrarische sector maximale gewasproductie nastreven”, aldus ecohydroloog Flip Witte. Dit gaat ten koste van de natuur. “Landbouwers wordt, in tegenstelling tot de natuur, maximale bescherming geboden: wordt het water niet snel genoeg afgevoerd door waterschappen en er te natte akkers ontstaan, kunnen ze een schadeclaim uit de agrisector tegemoetzien; zijn de akkers te droog doordat er te veel drinkwater gewonnen is, valt er ook een schadeclaim te verwachten. Er zijn zelfs advocatenbureaus actief die landbouwers collectief oproepen tot het gezamenlijk vragen om schadevergoeding, aangezien niet iedere agrariër tevreden is met het uitgekeerde bedrag”, weet Witte.

Deze handelswijze resulteert in goedkoop voedsel maar de nevenschade is er niet minder om. Witte: “Door de droogte verzakken er huizen, gaat de leef- en waterkwaliteit in sloten erop achteruit en in veengebieden komt CO2 vrij door de aanhoudende droogte, waardoor het weer bijdraagt aan klimaatverandering. Verdroging is een dan ook een politiek probleem”, stelt Witte onomwonden. “We moeten met ons kleine landje niet (op de VS na) de grootste exporteur van landbouwproducten willen zijn. Als we meer water vast zouden houden, zou dat ook minder intensieve landbouw betekenen”, stelt Witte.

Terwijl gewone Nederlanders in tijden van droogte gevraagd wordt spaarzaam met water om te gaan, voeren landbouwers onder elkaar een hevige concurrentiestrijd: als de ene agrariër de beregeningsapparatuur uit zou zetten, komt dat de concurrent ten goede. Witte: “In de zomer van 2018 werd er evenveel grondwater opgepompt voor drinkwater als voor landbouwberegening. Dat in Nederland alleen de landbouwschade lijkt mee te tellen, is de wereld op z’n kop.” De natuur kan immers geen schadeclaims indienen.

Daarom wil de Limburgse Partij voor de Dieren het naadje van de kous weten van de Provincie Limburg, om zo de Limburgse natuur en landschappen koste wat kost te behouden. Fractievoorzitster Pascale Plusquin heeft schriftelijke vragen ingediend bij de provincie Limburg. Gelet op de Wet natuurbescherming is de provincie immers primair verantwoordelijk voor het Limburgse natuurbeleid. De Partij voor de Dieren-fractie wil nu weten of de provincie Limburg lering trekt uit de bosbranden en of strengere subsidie-eisen komen te gelden betreffende brandpreventie en -beheersing. Voorkomen is immers altijd beter dan genezen!

En er is een oplossing. “Vernatting van de natuurgebieden”, aldus Wim van Opbergen (voorzitter van Behoud de Peel). Door aanhoudende droogte kunnen alle plantenresten, met daarin overtallige voedingsstoffen, nu niet afgevoerd worden. Weliswaar duurt dit tientallen jaren, en valt niet het hele gebied te vernatten, maar door aanhoudende droogte kan het niet anders om zulke immense vuurzeeën te voorkomen. Van Opbergen: “als de natuur natter is, zullen de gevolgen veel minder erg zijn”.

De Limburgse Partij voor de Dieren-fractie wil hier nu opheldering over van de provincie. Immers, in de Natura2000-beheerplannen betreffende De Peel staat al dat er gestreefd wordt naar een bepaald vernattingsresultaat. Plusquin wil nu weten of deze resultaten wel daadwerkelijk behaald zijn. Plusquin: “Daarnaast willen we een onderzoek naar de natuurbranden. Anders worden binnen afzienbare tijd weer talloze mensen geëvacueerd, en zijn dier en natuur het leven niet zeker.” En zo is het maar net. De Limburgse natuur beschermen: voor dier, mens en milieu!

Draag jij de natuur ook een warm hart toe? Sluit je nu aan bij het #GroeiendVerzet en #MakeLimburgGreenAgain!! 🌳💪

Lees de vragen hier terug.