De bijl aan de wortel van ons rechts­ze­ker­heids­stelsel

CDA en VVD willen de subsidies aan milieuorganisaties aan de kaak stellen, als deze de provincie 'hinderen' door slechte besluiten aan de rechter voor te leggen. Frank Wassenberg vindt dat het juist van belang is dat milieuclubs zaken voor de rechter kunnen brengen. Artikel uit Dagblad de Limburger en het Limburgs Dagblad van 28 augustus.

Zouden de fracties van het CDA en de VVD in het Limburgs Parlement nu werkelijk menen de democratie een dienst te bewijzen door de karige subsidies aan milieuorganisaties ter discussie te stellen. Zo opportunistisch zullen onze doorgewinterde politici toch niet zijn?

Het is de partijen een doorn in het oog dat ‘lastige milieuclubs’ subsidies ontvangen, terwijl een deel van hun werk erop gericht is om besluiten van de provincie kritisch te volgen en zo nodig voor de rechter te brengen. Met hun kritiek geven CDA en VVD eigenlijk vooral aan dat ze nauwelijks beseffen hoe onze rechtstaat functioneert.

De Staten-Generaal (Tweede en Eerste Kamer) maakt de wetten in Nederland. Provincies en gemeenten maken zelf nauwelijks wetten, maar voeren ze vooral uit. Dat gaat soms mis. Provincies en gemeenten nemen hun taken niet altijd even serieus. Het belang van de ondernemers heeft voor provincies te vaak voorrang op de belangen van omwonenden, het milieu of de dieren.

Voorbeelden zijn er genoeg. Op 22 augustus berichtte deze krant dat het provinciebestuur door de Raad van State op de vingers is getikt omdat het de Maastrichtse papierfabriek Sappi toestaat om twintig ton van het zeer kankerverwekkende formaldehyde uit te stoten, ruim twee maal zo veel als de afgelopen jaren. Volgens de rechter ging de provincie zijn boekje te buiten door Sappi groen licht te geven en mag Sappi in de toekomst niet meer formaldehyde uitbraken boven Maastricht dan zij nu doet. En dat allemaal dankzij de ‘lastige’ milieuclub die de zaak voor de rechter bracht. Het betreft het overigens een milieuclub die geen cent subsidie ontvangt.

Ook als het gaat om een bedrijf als ENCI heeft de provincie een scheve schaats gereden. Zo vroeg ENCI jaren geleden een milieuwetvergunning aan voor een periode van tien jaar. ‘Tien jaar, is dat niet erg kort?’ dacht de provincie en maakte er een vergunning voor onbepaalde tijd van. Helaas mag dat helemaal niet volgens de Nederlandse wet. De vergunning had nooit op die manier verleend mogen worden en dus werd het provinciebestuur teruggefloten door de rechter.
Wiens schuld is het als de rechter dan de vergunning vernietigt? Is dat de schuld van de provincie, die klaarblijkelijk niet op de hoogte is van de juiste wetten of, nog erger, die wetten willens en wetens negeert bij het nemen van besluiten? Of de schuld van de milieuorganisatie die ziet dat de vergunning niet deugt en dat aan de rechter voorlegt?

Wat milieuorganisaties doen is het lezen van de besluiten van gemeenten of provincies, nagaan of die besluiten wel passen binnen de wet en, als dat niet het geval is, naar de rechter stappen. En de rechter doet feitelijk niets anders dan het omstreden besluit van provincie of gemeente langs de meetlat van de wet leggen en kijken of de wet inderdaad goed is toegepast. En veel te vaak moet de rechter concluderen dat de provincie er een potje van gemaakt en een verkeerde beslissing heeft genomen. Vervelend voor de omwonenden, vervelend voor het milieu en ook vervelend voor de ondernemer, die door provincie of gemeente is opgescheept met een wrak besluit.

De ‘lastige milieuclubs’ doen wat provincies of gemeenten hebben nagelaten. Ze bekijken of het besluit wettelijk deugt. Dat is een essentieel onderdeel van de democratische rechtsstaat. Het feit dat de Limburgse statenfracties van CDA en VVD dit willen beperken, is een zorgelijk signaal. Met het aan banden leggen van de milieuorganisaties wordt de mogelijkheid om besluiten aan de rechter voor te leggen aan banden gelegd. Met de roep om milieuorganisaties hun subsidie te ontnemen krijgt de boodschapper de schuld van het slechte nieuws. En leggen CDA en VVD de bijl aan de wortel van ons rechtszekerheidsstelsel.

Het werk van de ‘lastige milieuclubs’ is bitter hard nodig bij provincies en gemeenten die te vaak besluiten nemen, die strijdig blijken te zijn met de wet. De milieuclubs doen het werk dat de provincie eigenlijk had moeten doen.

Drs. F.P. Wassenberg (Frank) is bioloog en fractievoorzitter van de Partij voor de Dierenfractie in de Provinciale Staten van Limburg.