Inbreng Provin­ciale Ener­gie­tran­sitie 2.0

Voorzitter,

Een huisarts kreeg bezoek van een roker die een paar pakjes sigaretten per dag rookte en zich afvroeg of dat slecht was voor zijn gezondheid. De arts vroeg hem of hij zich erin kon vinden om van ieder pakje dat hij rookte de laatste sigaret weg te gooien, hetgeen de roker bevestigde. De roker ging enkele jaren later op een afschuwelijke manier dood, maar de arts vond dat hij zich netjes had gehouden aan een behandeling die haalbaar en betaalbaar was en waarvoor de roker draagvlak had.

Zo gaat het hier ook in de Provincie: terwijl wij tientallen miljoenen uitgeven aan projecten die bijdragen aan de opwarming van de Aarde halen we overal een klein beetje geld af en stoppen dat in de Provinciale Energietransitie Natuurlijk krijgt de Aarde steeds meer koorts, maar wij kunnen onszelf wijsmaken dat onze behandeling haalbaar en betaalbaar is, en zolang het maar niet ten koste gaat van de economie zal er ook wel draagvlak zijn.

Voorzitter, vanaf deze positie hebben wij al eerder kenbaar gemaakt dat wij de mantra haalbaar, betaalbaar en draagvlak nogal mager vinden. Terwijl nu juist de Corona crisis laat zien dat als de nood aan de man is dit alle 3 kneedbare begrippen zijn. Blijkbaar wordt de koorts van de aarde nog niet voldoende gevoeld en helaas is het zo dat zodra dat wel het geval zal zijn het te laat is voor actie. Ongeacht haalbaarheid, betaalbaarheid en draagkracht.

Voorzitter, ondanks deze kritiek vinden wij het belang van de energietransitie zo groot, dat wij zullen instemmen met de eerste stappen die nu gezet worden. Maar laten we heel eerlijk zijn: we beginnen met een forse achterstand en hebben nog een lange weg te gaan. Denk maar eens aan onze taakstelling windenergie. In het verleden hebben wij daar altijd op gewezen, en we lopen nog steeds achter. We zullen als provincie bereid moeten zijn en blijven om daarvoor het instrument PIP (straks: projectbesluit) in te zetten.

Wij ontkennen niet het belang van draagvlak. We vinden wat dit betreft de opmerkingen in de PES over de juridische haalbaarheid van lokaal eigendom te negatief. Provincies als Drenthe en Gelderland zijn voorgegaan in het opleggen van een inspanningsverplichting, via de provinciale verordening. Via de Participatiecoalitie beschikken wij over een notitie van Pels Rijcken, de landsadvocaat, die deze weg als begaanbaar aangeeft. Ook is ons bekend dat de provincie N-Holland, datzelfde advocatenkantoor opdracht heeft gegeven tot een vervolgnotitie. Sluit daarbij aan, is onze suggestie. Betrek daar ook bij dat volgens een net afgesloten convenant (met de kritische Nederlandse Vereniging Omwonenden Windenergie) bona fide producenten (de NWEA) vrijwillig bereid zijn om omgevingsfondsen in te richten. Zorg dat die in de gunning een voorrangspositie krijgen.

Maar draagvlak is niet alleen, en misschien maar voor een klein deel, een kwestie van financieel voordeel. Het gaat ook, en naar wij denken: vooral, om een goede ruimtelijke inpassing. En het vroeg betrekken van de omgeving. Locaties moeten niet bepaald worden door energiecowboys die stukken grond opkopen – wat dit betreft prima, zoals de PES doet, om grondspeculatie tegen te gaan. Gemeentes te ondersteunen, die gunningsprocedures kiezen die dit soort praktijken de pas afsnijden.

Vroege (burger-)participatie kan worden gestimuleerd, zelfs afgedwongen via de Omgevingswet. Via de procedure van “projecten van publiek belang”, waardoor de participatieverplichtingen van het projectbesluit verplicht worden. Door in een beleidskader over planologische medewerking vroege participatie als kernelement op te nemen. Wij vragen GS om te verkennen wat de provincie, via de omgevingsverordening, of op een andere manier, kan doen om op gemeentelijk niveau die vroege participatie voor elkaar te krijgen.

Positief vinden wij ook dat betaalbaarheid niet heel nauw wordt ingevuld als “woonlasten neutraliteit” (ook weer zo’n illusie), maar als financierbaarheid. We moeten niet de illusie hebben dat de energietransitie op een koopje kan. Maar via slimme financiering, het combineren van bronnen, is veel mogelijk – zeker als je inzet dat de overheid op een andere manier kan financieren dan de financiële sector.

Voorzitter, de energietransitie wordt een pad van vallen en opstaan dat vol zit met Fata Morgana’s, schijnbaar voor de hand liggende oplossingen die dat helaas niet zijn. Denk maar aan de inzet van biomassa, waarbij voortschrijdend inzicht steeds duidelijker maakt dat dit geen oplossing is. Ook bij het zogenaamde groen gas moeten we waken voor illusies. In de praktijk is dat niet anders dan afhankelijkheid, met veel subsidie, van een bedrijfstak, de intensieve veehouderij, die niet alleen een loopje neemt met dierenwelzijn maar die ook niet past in een duurzame toekomst. Alleen een berg overheidssteun maakt dit scenario mogelijk, en een zeer vervuilend productieproces (mestverwerking).

En tot slot wil ik nog als illusie kernenergie vermelden: Wat de Partij voor de Dieren betreft is een onderzoek naar de mogelijkheden voor kernenergie in Limburg niet nodig. Er is al zoveel bekend over de pro’s en contra’s. Maar nog nooit heeft iemand kunnen uitleggen met welk recht je toekomstige generaties opzadelt met een levensbedreigend afvalprobleem. Die partijen die straks uit het onderzoek positieve conclusies trekken, zeggen eigenlijk: doe het maar hier in Limburg. Wij bieden ons grondgebied, het leefgebied van alle Limburgers, daarvoor aan. Doe het maar hier! Nu Tihange, straks Chemelot of Maasbracht. Wij als Partij voor de Dieren zeggen: prima, die duidelijkheid! Voorzitter, ik kan haast niet wachten tot een verkiezingscampagne, voor de volgende PS, die daarover gaat.

Dankuwel