Inbreng Plusquin Uitzon­der­lijke politieke, bestuur­lijke situatie

Voorzitter.

Om te beginnen willen wij onze steun betuigen en onze dank uitspreken aan u, onze Gouverneur, Theo Bovens. Niet alleen een bijzonder aimabel man, maar ook een bruggenbouwer, een echte verbinder.

Iemand die zich inzet voor meer vrouwelijke burgemeesters in Limburg. Iemand die hart heeft voor zijn taak, zijn provincie maar bovenal voor zijn mensen. Iemand waar we op kunnen rekenen, die zich om Limburg bekommert en als burgervader opwerpt wanneer we u het hard nodigst hebben, zoals tijdens de coronacrisis.

Een Gouverneur die niet boven, maar tussen zijn mensen staat: tussen alle Limburgers. Kortom, dee vaan us. Dank voor de afgelopen 10 jaar.

Dan wil ik ingaan op de brief inzake de besluitvorming van het ex-college van GS van jl. woensdag.

Los van de vraag wat nu exact de status is van die brief: wij konden, en kunnen ons in grote lijnen vinden in de voorstellen die gedaan zijn. Zeker waar het gaat om de onderverdeling van zaken waarover het College wel en geen besluiten zal nemen, en de onderwerpen waar de Staten richting aan moeten geven.

Wel wijzen wij erop dat juist ook het doorgaan met bepaalde ruimtelijke ordeningsprocedures tot financiële risico’s kan leiden, zoals bij de procedure voor het PIP VDL - Nedcar. Ook dat moet onder ogen worden gezien.

Wat betreft de categorie “de Staten geven richting” kan er voor MAA geen sprake zijn van besluitvorming over de renovatie van de start- en landingsbaan, vanwege de onomkeerbaarheid van grote financiële consequenties. In een situatie dat met name de MKBA nog niet is afgerond. Op de aanpak van de stikstofcrisis kom ik nog terug.

Voorzitter, en dan de route op weg naar een nieuw college. Er is een bijzondere situatie ontstaan doordat het college van GS, terecht, als geheel aanleiding heeft gezien om af te treden. Een terecht aftreden vanwege integriteitsaffaires, belangenverstrengeling, tekortschietende bestuurlijke openheid en gezamenlijke verantwoordelijkheid hiervoor.

Het moge duidelijk zijn dat hiermee de kous niet af is: een nieuw college zal, samen met de Staten, heel hard moeten doorpakken op bestuurlijke integriteit en openheid. Wat de Partij voor de Dieren betreft kan dat heel goed opnieuw een extraparlementair college zijn, maar dan wel met een nieuwe signatuur. Daar kom ik nog op terug.

Waar het nu om gaat is dat ook de weg daarnaartoe, de verkenning, het stempel van die nieuwe stijl moeten dragen. En het resultaat, een nieuw collegeprogramma.

Dat zal niet zonder slag of stoot gaan. Want dat oude gewoontes maar moeilijk afsterven, is vorige week alweer gebleken. Een hamerstuk over actuele stikstofgegevens, het beleid, de rekenmodellen en het bestuurlijke overleg werd als geheim bestempeld in de staten. Hoe kunnen de staten een college effectief controleren op basis van geheime gegevens, over zoiets belangrijks als de stikstofaanpak? Als enige heeft de fractie van de PVDD aangegeven daartegen te stemmen. Want stikstof mag geen doofpot worden.

Met dit in ons achterhoofd pleiten wij voor een verkenner (of verkenners) die aan de volgende eisen voldoet: affiniteit met kwesties van integriteit in het openbaar bestuur, geen rechtstreekse verbintenis met de Limburgse politiek, een lijntje met Den Haag, bewezen vaardigheden in het aanpakken van complexe bestuurlijke vraagstukken en transparant in haar optreden.

Inderdaad, haar optreden, want dit is weer een prima kans om een van de vele zeer geschikte vrouwelijke kandidaten te benoemen.

Voorzitter, hoe zien wij die weg naar het nieuwe college voor ons? Want kan dat college alleen maar een uitvoeringsclub zijn van datgene wat nog rest van het bestaande collegeprogramma? Wat de Partij voor de Dieren betreft is dat een illusie. Je zult er niet eens de mensen voor vinden, of het moeten pure managers of baantjesjagers zijn.

Dat college zal een nieuwe signatuur moeten hebben, het kan niet anders. De uitdagingen waar we voor staan, wat betreft integriteit – maar ook om op een goede manier uit de coronacrisis te komen, en dat om te zetten in een kans om ook de duurzaamheidscrisis aan te pakken, maken dat onvermijdelijk.

Bij dat nieuwe college hoort dus een nieuw programma, een herziening van het huidige collegeprogramma. De Partij voor de Dieren kiest daarbij voor een echte, en integere aanpak van de stikstofcrisis, en herstel en verbetering van de Limburgse natuur.

Integer, doordat alle gegevens over stikstof op tafel komen. En echt, door niet alleen heel nauw naar stikstof te kijken, maar ook naar de andere duurzaamheidsproblemen van de landbouw. En dan gaat het om gezondheid van mens en dier, schoon water, schone lucht en herstel van de bodem.

Integer ook wat betreft het natuurbeleid. Wij zijn heel erg geschrokken van de brief van de natuurorganisaties, die de fractievoorzitters een paar dagen geleden hebben ontvangen. Het beeld dat daaruit oprijst is ontluisterend. Het provinciebestuur heeft in de afgelopen jaren niets gedaan aan de afronding van het natuurnetwerk. Het provinciebestuur heeft geweigerd om mee te werken, via de benodigde cofinanciering, aan subsidieaanvragen van terreinbeheerders bij Rijk en EU. Limburg heeft als enige provincie voor het beheer bezuinigingen en (stelsel)herzieningen voorgesteld. Slotsom is dat het Rijk inmiddels nog zo weinig vertrouwen heeft in het Limburgse natuurbeleid, dat het alleen specifieke, strikt gebonden uitkeringen ter beschikking wil stellen voor natuurherstel.

Voorzitter, uit de brief blijkt zonneklaar: ook bij het natuurbeleid is bestuurlijke integriteit aan de orde. Wil je echt als provincie de Limburgse natuur in stand houden en verbeteren, of vertraag en saboteer je? Door boekhoudkundige trucs, zoals het inzetten van compensatiehectares voor afronden van de NNN – daar hebben wij al eerder op gewezen.

Ook hier zal een nieuw college schoonschip moeten maken. Met een nieuw collegeprogramma. Waarin integriteit nummer een is. Er komt een openbaar lobbyregister. En alle affaires die er spelen, en gespeeld hebben worden tot de bodem uitgezocht. Onze mailbox explodeert de laatste dagen met signalen daarover, de meeste heel concreet. Ook weer in relatie tot de onverzadigbare spin in het netwerk, dhr. Vrehen, maar niet alleen.

Over integriteit gesproken: een nieuw college zal in onze visie ook een einde maken aan nep-duurzaamheid, aan greenwashing. Dus geen vergunningen en subsidieverspilling meer voor mestverwerking, de lifeline van de vee-industrie. En dat ten koste van de omgeving die de geur en de bacteriën mag inhaleren. Geen subsidieverspilling meer voor het zogenaamde agrarisch natuurbeheer via aan de LLTB, de zittende landbouworde, gelieerde stichtingen. Zoals Natuurrijk Limburg en stichting Natuurinclusieve landbouw, die, zo hebben we dezer dagen kunnen vernemen, ook met integriteitsproblemen te maken hebben.

Geen vergunningen en subsidies voor zogenaamd stikstofbesparende technieken, waar heel recent nog de Rechtbank Noord-Nederland een streep door heeft gezet. Maar wel de achterstand die Limburg heeft in de biologische en natuurinclusieve landbouw inhalen. Met ondernemers die daar echt mee aan de slag willen.

Terug naar de vorming van het nieuwe college. Wij zien uit naar de gesprekken met de verkenner. Niet alleen over de poppetjes, maar ook het moge duidelijk zijn over de inhoud. Wij zullen daarin met constructieve voorstellen komen, gebruikmakend van wat ons zo ruimschoots wordt aangereikt vanuit de Limburgse samenleving.

Voor misschien wel de laatste keer: voorzitter, Gouverneur, Theo.

Dank u wel, en het ga u goed.