Inbreng Loomans Rapport van Aartsen + RUD’s

Reeds tweemaal hebben wij dit jaar gevraagd om agendering van het rapport van Aartsen en wij zijn blij dat dat met het aantreden van het nieuwe college vanavond eindelijk zover is.

De 1^e keer was in deze RLN-commissie op 12 maart van dit jaar, toen het rapport met de omineuze titel “Op afstand maar in verbinding” besproken werd. Tot onze verbazing kregen de RUD’s als verbeterpunt mee het ontwikkelen van meer bestuurlijke sensitiviteit en omgevingsbewustzijn, omdat (citaat) “een bredere, meer integrale scope in de uitvoering ontbreekt. De uitvoering heeft een te sterke eendimensionale focus op toepassing van wet- en regelgeving en is onvoldoende context gedreven”. Een wat cryptische omschrijving die ons deed afvragen of daarmee bedoeld werd dat ze wat flexibeler moeten omgaan met de wet. Staat dit college, na het rapport van Aartsen, nog steeds achter deze aanbeveling?

De 2^e keer was op 1 juni in de Interim Statencommissie, bij het bespreken van de begrotingen 2022 van de RUD’s. Wij konden er niet mee instemmen dat de RUDs een bezuiniging werd opgelegd van 159 k€, omdat de kosten van stijgende lonen en prijzen niet werden gecompenseerd. Een groei van het budget zou veel logischer zijn, een groei die de te maken kosten voor de overgang naar de Omgevinsgwet, de overdracht van de bodemtaken naar gemeentes, de overgang van Uitvoeringsdienst naar Omgevingsdienst, en de nieuwe taken voor circulaire economie en energiebesparing compenseert. Hoe ziet dit college nu deze bezuiniging? Gaat het college die terugdraaien in de nieuwe begroting, en zorgen voor een noodzakelijke groei van het budget?

Voorzitter,

Van Aartsen zegt het heel mooi: “Een goed functionerend stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) is essentieel voor het voorkomen van schade aan het milieu. Schade die soms onherstelbaar is of alleen met veel moeite en tegen hoge kosten hersteld kan worden.”

Het is dan ook verontrustend om hun conclusie te lezen: “Met toenemende verbazing en verontrusting heeft de adviescommissie VTH zich gebogen over de prestaties van het VTH-stelsel.” Doordat het stelsel niet functioneert zoals bedoeld, ontstaat door milieucriminaliteit en -overtredingen vermijdbare schade, voor 2020 geschat op €4,35 miljard!

Het rapport van Aartsen schetst waar het beter moet, op alle niveaus. Dat gaat onder andere om stevigere omgevingsdiensten, onafhankelijke inspectie als tegenwicht voor de uitvoering, voldoende mensen, middelen en opleiding, en een beter samenspel tussen Rijk en regionale overheden. Die conclusies gelden voor het hele land, dus ook voor de RUD’s in Limburg.

De PvdD deelt de dringende aanbeveling van van Aartsen (punt H uit het rapport) dat de Omgevingsdienst onafhankelijker van de politiek moet gaan opereren, met misschien juist minder “bestuurlijke sensitiviteit”. Dus een volledig mandaat als hoofdregel, en politiek/bestuurlijke afwijking daarvan als uitzondering. Deelt dit college deze aanbeveling?

Daarnaast zijn wij met van Aartsen van mening dat de RUD’s onvoldoende kritische massa hebben om de VTH-opgave in de regio naar behoren te realiseren. Dit geldt met name ook voor de RUD Noord-Limburg, die Van Aartsen expliciet noemt als voorbeeld van een dienst die de vereiste minimumomvang niet haalt, te klein om goed te kunnen functioneren. Daarom zou er een fusie moeten komen van die RUD-Noord met Zuid en ook daarover willen we graag een standpunt van GS horen.

Dan de versnippering in het VTH-beleid. Conform artikel 7 van het Besluit Omgevingsrecht moet er per regio een uniform uitvoerings- en handhavingsbeleid zijn, en op basis daarvan één uitvoeringsprogramma, voor de Omgevingsdienst. Van Aartsen constateert dat dit in de praktijk niet gebeurt, waardoor de VTH een onoverzichtelijke, en daardoor minder effectieve lappendeken wordt. Gaat GS zorgen dat deze aanbeveling (aanbeveling g) wordt opgevolgd?

En dan het toezicht (Interbestuurlijk) op vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) door gemeentes. Ook daarvan constateert de commissie van Aartsen dat dit maar sporadisch gebeurt, of hoogstens als een papieren exercitie. Provincie N-Brabant heeft onderzoek gedaan naar de VTH door gemeentes bij veehouderijen, en dat bleek zeer gebrekkig. Omdat gemeentes de capaciteit en ook de prioriteit niet hebben. Sindsdien loopt in Brabant een project om dit te verbeteren. Net als Brabant is er in Limburg een grote intensieve veehouderij sector, en waarom zou het in Limburg beter zijn? Is GS bereid een dergelijk onderzoek, naar de VTH bij veehouderijen, ook hierin te stellen, en zo nee waarom niet?

Tot slot: in de Interim Statencie hebben wij een toezegging van Gouverneur Remkes gekregen dat de directies van de beide Limburgse RUDs zouden worden uitgenodigd om schriftelijk op de conclusies uit het rapport van Aartsen te reflecteren en die met ons (PS) te delen. Die reflecties zitten niet bij de stukken. Waarom is deze toezegging niet nagekomen.

Dank u wel