Opinie: Inteelt-leeuwen op de Mondo Verde-kermis

De witte leeuwen die Mondo Verde sinds kort houdt vormen geen speciale soort. Het zijn 'gewone' leeuwen, die door selectief fokken veel inteeltverschijnselen kennen. Voor soortenbehoud spelen ze geen enkele rol. Mondo Verde houdt de witte leeuwen als kermisattractie om de bezoekersaantallen op te krikken, betoogt Frank Wassenberg.

Dierentuinen hebben een wettelijke educatieve taak. Ze moeten hun bezoekers informatie bijbrengen over het kwetsbare evenwicht in de natuur en over nut en noodzaak van de bescherming van leefgebieden van wilde dieren. Daarnaast moeten dierentuinen een bijdrage leveren aan fokprogramma's die erop gericht zijn om soorten te beschermen en om het uitsterven van dieren te voorkomen.

Twee jaar geleden liet de regering onderzoeken hoe deze wetgeving wordt nageleefd. In de praktijk worden de nobele doelen van soortenbescherming en educatie door dierentuinen helemaal niet nagestreefd, laat staan bereikt.
Dierentuinen pochen wel over de grote betekenis van de soortenbescherming, maar in de praktijk gebeurt uitplaatsing van dieren naar de natuur niet of nauwelijks. Fokprogramma's zijn vooral gericht op productie voor andere dierentuinen.
Ook aan hun educatieve taken komen dierentuinen onvoldoende toe, volgens de onderzoekers. Sommige dierentuinen en parken nemen hun educatietaak serieuzer dan andere. Maar tegenover elke goedwillende dierentuindirecteur staat een vrije jongen voor wie educatie en dierenwelzijn onbekende begrippen zijn. De ijsverkoop is belangrijker dan het informatiecentrum.

Mondo Verde is zo'n attractiepark waar dieren alleen maar worden gebruikt om de omzet op te krikken. Het kopen van twee witte leeuwen door het park is een voorbeeld van stuitende commercie, met alleen oog voor bezoekersaantallen. De witte leeuwen zijn niet meer dan een kermisattractie. Mondo Verde zegt ook een hoger doel te hebben. Er zouden contacten zijn met andere dierentuinen om ervoor te zorgen dat met fokprogramma's de soort behouden kan blijven.

Zo'n fokprogramma voor witte leeuwen lijkt heel nobel, maar is grote onzin. De witte leeuw is geen aparte soort. Het is een 'gewone' leeuw (dus ook geen albino), met een gemuteerd gen dat ervoor zorgt dat de vacht een spierwitte kleur heeft. Die mutatie is zeldzaam, maar niet uniek. Uit twee 'normale' leeuwen kan in theorie ook een witte welp geboren worden. In de natuur heeft zo'n wit dier echter nauwelijks overlevingskansen. Hij is simpelweg te opvallend om ongemerkt een prooidier te kunnen besluipen.
De natuur maakt korte metten met dit soort rariteiten, maar voor sommige mensen is zo'n witte leeuw kennelijk een hele bezienswaardigheid. En dus is er de afgelopen decennia in dierentuinen en circussen volop gefokt met deze mutanten. Alle in gevangenschap gehouden witte leeuwen zijn genetisch aan elkaar verwant. Witte leeuwen kennen zóveel inteelt dat verder fokken met deze dieren onverantwoord is. Verder fokken vergroot de inteeltverschijnselen alleen maar. Bovendien is en blijft de witte leeuw in de natuur altijd in het nadeel ten opzichte van de gewone leeuw.

Voor programma's die gericht zijn op soortgehoud zijn de inteelt-leeuwen van Monde Verde volkomen ongeschikt. Toch zegt Mondo Verde afspraken te hebben gemaakt met andere diertuinen over het fokken met de dieren. Mondo Verde fokt dus verder met dieren, waarvan de nakomelingen nooit verder zullen komen dan kermissen, circussen en attractieparken. Witte inteelt-leeuwen zullen nooit een rol kunnen spelen in het behoud of de versterking van de soort.
Dat verzwijgt Mondo Verde. Om haar bezoekersaantallen op te krikken is het pretpark bereid om ver te gaan; leeuwen worden gedegradeerd tot een kermisattractie. Een doorzichtig verhaaltje over soortbehoud moet dat aanvaardbaar maken.

Frank Wassenberg is bioloog en fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren in het Limburgs Parlement.