Toelichting Motie Integrale aanpak milieu- en gezond­heids­pro­blemen inten­sieve veehou­derij (PS 14/15 december 2017)

Aanleiding

Voorzitter, ik hecht eraan om, voordat ik inga op de motie zelf, aan te geven dat wij deze motie indienen gezamenlijk met de fractie van D’66. Graag wil ik mede indiener Hans van Wageningen danken voor al zijn inspanningen bij het opstellen, en verder brengen, van deze motie.

Voorzitter, een goede luchtkwaliteit - en met name een lage concentratie fijnstof - is van levensbelang voor gezondheid. Bijna 170 longartsen en het Longfonds stuurden deze week een brandbrief aan de Tweede Kamer. Het gevaar dat mensen ziek worden of dood gaan door vieze lucht wordt volgens hen ‘ernstig onderschat’.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) berekende dat luchtvervuiling in Nederland per jaar leidt tot 1.200 gevallen van longkanker, 5.000 spoedopnamen in het ziekenhuis vanwege acute hart- of luchtwegklachten en 6.900 nieuwe gevallen van chronische bronchitis bij volwassenen. Luchtvervuiling bekort het leven van inwoners van Nederland met gemiddeld dertien maanden.

In Europees verband zijn normen afgesproken. Nederland kan zich daar nog niet overal aan houden.

Nederland voert een programma uit om de luchtkwaliteit globaal te verbeteren. Op grond hiervan kunnen ontwikkelingen die extra fijnstof toevoegen zoals wegen, industrie, veehouderij toch worden toegestaan, ook als de norm (tijdelijk) wordt overschreden.

De rechter heeft dit in september onderuit gehaald. Nieuwe ontwikkelingen mogen niet meer worden toegestaan met een beroep op de uitkomsten van het programma, omdat dat te weinig zicht geeft op het behalen van de normen voor luchtkwaliteit.

Hierdoor staat Nederland onder druk om versneld de luchtkwaliteit te verbeteren. Die verantwoordelijkheid is door de uitspraak van de rechter bij het Rijk neergelegd. De staatssecretaris heeft die ook expliciet op zich genomen. Ze werkt aan een plan dat alle resterende overschrijdingen in Nederland moet beeindigen. Dat plan moet als ontwerp het voorjaar van 2018 klaar zijn, zodat het zomer 2018 in werking kan treden.

Dit speelt in het bijzonder in de meest belaste gebieden, waaronder in Limburg de gemeentes Nederweert en Peel en Maas, waar de normen structureel worden overschreden (brief van de Staatssecretaris van 22 september jl.)

Naast juridische druk is er ook druk vanuit de bevolking. Omwonenden van fijnstofbronnen, waaronder ook intensieve veehouderij, zijn bezorgd over hun gezondheid en verlangen maatregelen van de overheid.

Oplossingsrichting

In de gemeenten Nederweert en Peel en Maas kan aan de norm worden voldaan door het installeren van gangbare luchtwassers bij de veehouders die nu voor de grootste uitstoot van fijnstof zorgen. De kosten daarvan bedragen indicatief 1 miljoen Euro (voor alle bedrijven samen). In de huidige situatie, waarin het Rijk aan de lat staat om op korte termijn aan de normen te voldoen, kunnen deze kosten bij het Rijk worden neergelegd.

Vermijd de valkuil . . .

Maar het is vraag of deze oplossing ook het beste is voor de gezondheid. Er zijn vraagtekens te zetten bij het daadwerkelijke gebruik en de efficiëntie van de gaswassers. Gaswassers kunnen andere meer innovatieve oplossingen, die breder dan alleen fijn stof op duurzaamheid, diervriendelijkheid en gezondheid gericht zijn, in de weg staan.

Veel omwonenden zullen niet tevreden zijn met hun verbeterde luchtkwaliteit. Ze hebben nog andere bezwaren tegen intensieve veehouderij in hun omgeving. Om dat aan te pakken is een bredere aanpak nodig, een plan van aanpak voor de gezondheids- en leefbaarheidsproblemen van de intensieve veehouderij in gebieden waar die is geconcentreerd. Op te stellen samen met de betrokken gemeentes, die ook het bevoegd gezag zijn voor de vergunningverlening. Een plan dat zo goed mogelijk rekening houdt met het tijdspad van het rijk om de luchtkwaliteitsproblemen op te lossen.

Op dat plan is deze motie gericht, die wij indienen gezamenlijk met de fractie van D’66.

Pascale Plusquin, Partij voor de Dieren