Provin­ciale Staten 1 november: program­ma­be­groting 2025

Het gaat met de biodiversiteit schrikbarend slecht – je kunt zeggen, dat wisten we al, maar iedere keer zijn de cijfers toch weer schokkend. Wereldwijd, maar ook in Nederland. Kort geleden bracht het World Wildlife Fund naar buiten dat het aantal in het wild levende dieren sinds 1970 met 73% is afgenomen.

In Nederland verkeert volgens het Ministerie met de lange naam
(Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en – o ja, dat hadden we ook nog - Natuur) 75% van de Habitatrichtlijnsoorten (dieren en planten) in een ongunstige staat van instandhouding. Als ergens het woord crisis op zijn plaats is, dan hier wel.

En wat doen we daaraan in Limburg? Om die achteruitgang een halt toe te roepen is het nodig natuurgebieden te verbinden, het Natuurnetwerk Limburg te realiseren. Alleen doen we niet genoeg , we liggen ver achter. Om onze eigen verwervingsdoelstellingen voor 2027, te halen (2600 hectare) moeten we in 3 jaar nog 900 hectare natuur verwerven. Dat is 300 hectare per jaar. Terwijl het tempo de laatste jaren op 55 hectare per jaar ligt.
Wat betreft inrichting is het beeld nog slechter: nog 1200 hectare te gaan, oftewel 400 per jaar. En dat terwijl het gerealiseerde tempo in de laatste jaren op, schrik niet, 5 hectare per jaar ligt.

Onze vraag aan het college is hoe gaat het college die enorme achterstand inhalen? Als we vandaag geen antwoord kunnen krijgen, kunnen we dan in ieder geval een mededeling portefeuillehouder verwachten hoe het college de realisatie van het NNLimburg, in 2027, een eigen doelstelling, gaat aanpakken.

Ook wat betreft de uitstoot van zwaar verontreinigende en giftige stoffen hebben we in Limburg een inspanning te plegen. Er geldt in Nederland een minimalisatieverplichting[1] voor Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS in het jargon). Maar wat blijkt? Volgens RTL Nieuws is bij 125 bedrijven (van de 224 door hen onderzochte) de uitstoot juist gestegen[2].
Limburg is daarbij oververtegenwoordigd, met 13 bedrijven. En niet alleen in Chemelot.

In de berichtgeving van RTL nieuws wordt onze eigen gedeputeerde Marc van Caldenberg opgevoerd – hij vindt het “ingewikkeld' om te bepalen wanneer 'extra eisen nodig zijn, en hoe ver die eisen moeten gaan”. Dit klinkt alsof de gedeputeerde het al opgegeven heeft en dat er geen ambitie meer is om minimalisatie te realiseren. De cijfers spreken voor zich, stijging van uitstoot is sowieso in strijd met minimalisatie. Maakt de gedeputeerde zich geen zorgen over deze ZZP’s en de vreselijke risico’s en gevolgen voor de omwonenden en in het bijzonder voor kleine kinderen! Het mag juridisch ingewikkeld zijn, maar daar hebben we toch slimme en deskundige ambtenaren voor? De PartijvoordeDieren wil graag een mededeling portefeuillehouder over hoe de provincie Limburg de minimalisatie van ZZS gaat aanpakken? Kan de gedeputeerde dat toezeggen?

Een andere zorgwekkende ontwikkeling is de schade die PFAS berokkent aan mens en natuur. Het is uit meerdere wetenschappelijke studies bekend dat PFAS in onze omgeving zeer schadelijk is voor de volksgezondheid en het milieu. Het bevindt zich in hoge concentraties in ons water en in onze bodem. Daar zouden we wakker van moeten liggen, want niemand weet hoe we het uit onze omgeving moeten verwijderen. Via ons eten komt het letterlijk mee.
Ook produceren en lozen we PFAS nog steeds veel te veel. Aan Europese regelgeving wordt gewerkt, maar dat duurt allemaal veel langer dan in het licht van de noodzaak van ingrijpen gewenst is. Daarom wil de Partij voor de Dieren, samen met GroenLinks, D’66 en Horizon middels onze motie “Brandbrief PFAS“ het College vragen het Rijk op te roepen voor 1 april 2025 met concrete acties te komen om verdere productie van en vervuiling door PFAS tegen te gaan.

Voorzitter, de toezegging is gedaan ) dat minimaal 50% van het blijversbudget in de landbouw zal worden besteed aan duurzame en diervriendelijke oplossingen, waarvoor onze waardering. In antwoord op onze technische vragen geeft het College aan de verantwoording daarvan, of en hoe dit percentage gehaald wordt, in de jaarstukken te kunnen geven.
Bij deze de concrete vraag aan dhr. Kuntzelaers om dat ook daadwerkelijk op te pakken, als eerste bij de jaarstukken van het komende jaar, met een rapportage dan over beide voorgaande jaren.

Lelieteelt

Bij de Partij voor de Dieren melden zich regelmatig Limburgers met zorgen ver de gevolgen van pesticidengebruik bij open teelten. Dat heeft zich de laatste jaren met name toegespitst op de lelieteelt, waarbij het pesticidengebruik zeer hoog is. Omwonenden hebben van de rechter in Drenthe en Friesland een paar keer hun gelijk gekregen. Ook in Sevenum is door een uitspraak een teeltproject stilgelegd. En in Venray is op aandringen van gemeenteraadsfracties een omgevingsoverleg opgestart. Hierin spreken telers, omwonenden en de LLTB om te komen tot meer verantwoorde vormen van teelt.
De provincie zelf heeft een specifieke wettelijke verantwoordelijkheid voor bescherming van de natuur (m.n. de Natura 2000 gebieden) en de kwaliteit van het milieu. Daarom vraagt de motie het college om aan te sluiten bij dit overleg, en het uit te breiden naar andere gemeentes waar lelieteelt plaats vindt.
Een dergelijk overleg kan hopelijk snel tot concrete resultaten leiden, want de zorgen zijn groot.

En dan Maastricht Aachen Airport. Uit de CBS cijfers tot en met augustus blijkt dat het volume (vracht en passagiers) stukken lager is dan in de Business Case eind 2022 voor het jaar 2024 is opgenomen. Er bestaat dus een kans dat MAA over 2024 meer geld nodig heeft van de Provincie dan is voorzien in de BusinessCase.

Als zich deze situatie voordoet vindt de Partij voor de Dieren dat Provinciale Staten voldoende tijd, bijvoorbeeld enkele maanden, moet hebben om hierover een gedegen besluit te kunnen nemen. Commerciële bedrijven en vermoedelijk MAA ook, zijn niet gewend aan de procedures en doorlooptijden van een Provincie. Daarom wil ik de gedeputeerde vragen of over termen van financiële uitdagingen, formele afspraken met MAA zijn gemaakt. En in geval van niet of de gedeputeerde bereid is daar werk van te maken.

Voorzitter, van de harde cijfers over MAA naar de problematiek van kwetsbare jongeren die hun opleiding niet kunnen voltooien. De afgelopen maanden ben ik geconfronteerd met een groep jongeren die op verschillende manieren tussen wal en schip belandt.

Het gaat over een deel van de jongeren uit het praktijk en speciaal onderwijs. Zij hebben een extra ondersteuningsbehoefte. Ook zij hebben passende stageplekken nodig met een Harrie begeleiding. Harrie staat voor hulpvaardig, alert, rustig, realistisch, instruerend en eerlijk. Met deze begeleiding kunnen ook deze jongeren groeien, zich ontwikkelen en onderdeel uitmaken van de samenleving. Zonder stageplek en daarna werkplek vallen deze jongeren tussen het sociale beleid, arbeidsmarkt beleid en onderwijs. De gedeputeerde wil ik daarom vragen of hij deze problematiek wil verkennen en nagaan of de provincie bij oplossingsrichtingen kan ondersteunen. Door het ontbreken van een integrale aanpak ontbeert het deze jongeren aan ondersteuning en zo ontnemen we hen de kans op een volwaardige toekomst.

Tenslotte wil ik terugkomen op een discussie tijdens de LEO commissie van 11 oktober over concrete doelstellingen en boerenlandvogels. Ik wil nogmaals vragen aan het college om hun doelstellingen nader te concretiseren en specifiek te maken. Wat is het probleem en wat gaat de oplossing opleveren. Tijdens de LEO heb een vraag gesteld of de ANLb-areaal nu effect had op het aantal boerenlandvogels. Het antwoord was nogal verrassend. Namelijk dat toename van het ANLb-areaal ervoor gezorgd had dat het aantal weidevogels niet nog verder achteruit was gegaan. Van de gedeputeerde zou ik graag een onderbouwing van deze stelling horen dan wel later als mededeling portefeuille houder terug gekoppeld krijgen.

[1] Sinds 2016.

[2] Toegenomen tussen 2015 en 2022, het laatst bekende jaar uit de Emissieregistratie. Zie dd. 25 oktober jl. https://www.rtl.nl/nieuws/onderzoek/artikel/5474408/uitstoot-zeer-zorgwekkende-stoffen-zzs-omhoog-lood-kwik-pfas-paks