Schrif­te­lijke vragen Plusquin over kwaliteit van het opper­vlak­te­water

Indiendatum: 27 sep. 2023
Antwoorddatum: 22 nov. 2023

Antwoord van Gedeputeerde Staten op schriftelijke vragen

Inzake : Kwaliteit van het oppervlaktewater

Vraag 1 In welke gevallen dient een aanvraag voor vergunning op het oppervlaktewater ingediend te worden bij een waterschap en in welke gevallen bij een provincie?

Antwoord

De waterbeheerder, Rijkswaterstaat voor het hoofdwatersysteem en het waterschap voor het regionale watersysteem, is op grond van de Waterwet bevoegd gezag voor alle lozingen op het oppervlaktewater (directe lozing). In geen geval is de provincie vergunningsverlener voor lozingen op het oppervlaktewater.

Voor lozingen in een rioolstelsel (indirecte lozingen) door inrichtingen (bedrijven) is in het Besluit omgevingsrecht bepaald wie bevoegd gezag is. Meestal is dat de gemeente. Voor aangewezen grotere, complexere, inrichtingen is de provincie het bevoegde gezag voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Opmerking verdient dat vrijwel alle indirecte lozingen (>98%) onder landelijke algemene regels vallen.

De waterschappen hebben in het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) de bevoegdheid om te adviseren over besluiten ten aanzien van indirecte lozingen. Indien door de indirecte lozing de doelmatige werking van het zuiveringstechnisch werk zou worden belemmerd of grenswaarden voor de kwaliteit van het oppervlaktewater zouden worden overschreden, is het advies bindend.

Voor inrichtingen met een directe lozing op oppervlaktewater geldt de coördinatieregeling van de Wabo, inhoudende dat de procedure van de watervergunning en omgevingsvergunning worden gecoördineerd.

Bij de Wabo vergunning met een directe lozing (bijv. Sitech) is sprake van coördinatie met de Waterwet. Procedure van de watervergunning en omgevingsvergunning worden dan gecoördineerd. Een nadere toelichting op de verdeling van bevoegdheden is te vinden op Lozingsroutes en bevoegd gezag .

Vraag 2 Hoe delen waterschappen en provincies informatie over verleende vergunningen voor lozing op oppervlaktewater met elkaar?

Antwoord

Vergunningen voor lozing op oppervlaktewater worden door het bevoegde gezag, de waterbeheerder, gepubliceerd op Officiële bekendmakingen . Er wordt momenteel niet standaard of landelijk systematisch informatie uitgewisseld tussen overheidsdiensten over lozingsvergunningen. Dit is wettelijk niet vereist. RWS Vergunningen - dashboard (arcgis.com) geeft een overzicht van alle vigerende lozingsvergunningen van Rijkswaterstaat en de waterschappen.

Vraag 3

Zijn alle vereisten van de KRW reeds verwerkt in het beleid van de provincie Limburg?

Antwoord

In het Provinciaal waterprogramma 2022-2027 is aangegeven dat het waterschap ervoor dient te zorgen dat de lozing van het effluent van de rioolwaterzuiveringsinstallaties geen belemmering vormt voor het halen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Soortgelijk beleid is bepaald voor de lozing van afvalwater uit gemeentelijke riooloverstorten. Verder provinciaal beleid voor lozingen op oppervlaktewater is niet nodig omdat lozers en waterbeheerders moeten voldoen aan hetgeen is geregeld in nationale en Europese wetgeving.

Vraag 4 Op welke nationale wetgeving toetst u?

Vraag 5 Bij het in werking treden van de Omgevingswet worden sommige vergunningen voor het lozen van chemische stoffen gedecentraliseerd naar de waterschapsverordening. Bent u hierop voorbereid?

Vraag 6 Welk beleid heeft u vastgesteld over vergunningverlening aangaande zeer zorgwekkende stoffen (zzs) - stoffen die zowel toxisch zijn als slecht afbreken - en het meten hiervan?

Vraag 7 Hoe ziet de handhaving van lozing zonder vergunning of melding eruit?

Vraag 8 Wordt er bij het handhaven ook gekeken naar of boetes passend zijn bij de omzet van de beboete bedrijven? (staat in relatie tot vraag 24)

Vraag 9 Hoeveel vergunningen voor lozing op het oppervlaktewater zijn de afgelopen 5 jaar door u afgegeven?

Vraag 10 Hoeveel van deze vergunningen bevatten zeer zorgwekkende stoffen (zzs)? Welke dossiernummers betreft het?

Vraag 11 Op welke locaties van effluentlozingen - lozingen van het gezuiverde afvalwater dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie verlaat – en wanneer werden zeer zorgwekkende stoffen gemeten? Welke dossiernummers betreft het?

Vraag 12 Hoeveel vergunningen zijn in de afgelopen 5 jaar afgegeven waarbij de risicogrenzen voor perfluoralkylstoffen (PFAS) in het oppervlaktewater zijn overschreden wanneer de risicogrenzen met terugwerkende kracht worden toegepast? Welke dossiernummers betreft het?

Vraag 13 In welke omvang werd boven de risicogrenzen voor PFAS geloosd?

Vraag 14 Hoeveel van deze vergunningen waarbij de risicogrenzen voor PFAS werden overschreden zijn afgegeven voor lozing binnen 10 kilometer van een drinkwaterwingebied? Welke dossiernummers betreft het?

Vraag 15 Hoeveel vergunningen zijn in de afgelopen 5 jaar afgegeven waarbij de wettelijke eisen aan drinkwater, zoals vastgelegd in het Drinkwaterbesluit, werden overschreden? Welke dossiernummers betreft het?

Vraag 16 In welke omvang werd boven de drinkwaternorm geloosd?

Vraag 17 Hoeveel van deze vergunningen waarbij de drinkwaternorm werd overschreden zijn afgegeven voor lozing binnen 10 kilometer van een drinkwaterwingebied? Welke dossiernummers betreft het?

Antwoord op de vragen 4 tot en met 17

Zoals in het antwoord op vraag 1 vermeld zijn de waterbeheerders, Rijkswaterstaat en waterschap, het bevoegde gezag voor lozingen op oppervlaktewater. De vragen 4 tot en met 17 betreffende vergunningverlening, toezicht en handhaving betreffende lozingen op oppervlaktewater kunnen wij daarom niet beantwoorden.

Het is ons bekend dat bedoelde vragen door de Partij voor de Dieren ook aan het Dagelijks Bestuur van het Waterschap Limburg zijn gesteld, zie Kwaliteit oppervlaktewater Waterschap Limburg . Wij verwijzen daarom naar de antwoorden die door het waterschap zullen worden gegeven voor de lozingen waarvoor het bevoegd gezag is. Verder overlappen bedoelde vragen deels met vragen die door de Tweede kamer aan de regering zijn gesteld. Wij verwijzen naar de beantwoording hiervan, zie Antwoorden vragen over kabinetsreactie op het Rli-advies over de KRW en de nadere invulling van de KRW-impulsprogramma .

Vraag 18 Zijn alle afgegeven lozingsvergunningen opgenomen in een door het Rijk doorzoekbare database?

Antwoord De lozingsvergunningen worden zoals in het antwoord op vraag 2 vermeld gepubliceerd op Officiële bekendmakingen, RWS Vergunningen - dashboard (arcgis.com) geeft een overzicht van alle vigerende lozingsvergunningen van Rijkswaterstaat en de waterschappen.

Vraag 19 In welke omvang en variatie komen binnen de provincie Limburg meststoffen in het oppervlaktewater terecht?

Antwoord In 2019 heeft Wageningen Environmental Research in opdracht van Programmabureau KRW/DHZ Maasregio een bronnenanalyse nutriÎnten stroomgebied Maas opgeleverd. Daarin zijn voor de meststoffen fosfor en stikstof, per KRW-waterlichaam, de bronnen en verhoudingen tussen bronnen vastgesteld. Per KRW-waterlichaam (beek) verschilt de omvang van de belasting met fosfor en stikstof en de verhouding tussen bronnen sterk. Op dit moment wordt deze studie geactualiseerd. Het rapport wordt naar verwachting begin 2024 gepubliceerd.

Vraag 20 Hoe beoordeelt u de schadelijkheid hiervan in verhouding tot bijvoorbeeld lozingen van fosfaatrijke stoffen door industriële bedrijven?

Antwoord In het rapport, genoemd in het antwoord op vraag 19, is de belasting per KRW-waterlichaam met fosfor en stikstof vermeld, onderscheiden naar de verschillende bronnen. Daarin is de belasting uit industriële lozingen samengevat met andere bronnen als atmosferische depositie en lozingen uit regenwaterriolen tot de categorie overige lozingen. Over het algemeen maakt deze categorie een beperkt deel (< 5%) uit van de totale belasting. Belangrijkste bronnen zijn rioolwaterzuiveringsinstallaties, belasting uit het buitenland en uit- en afspoeling van landbouwgronden.

Vraag 21 Hoeveel procent van de veestapel zou verminderd moeten worden om het oppervlaktewater binnen de normen te brengen?

Antwoord In het rapport, genoemd in het antwoord op vraag 19, is per bron en per KRW-waterlichaam een reductiepercentage aangegeven waarmee de KRW-doelen bereikt kunnen worden. Zoals in het antwoord op vraag 19 ook vermeld, verschilt de belasting en de verhouding tussen bronnen sterk per KRWwaterlichaam. Als gevolg daarvan verschillen ook de reductiepercentages per beek. Verder verdient opmerking dat, zoals in het antwoord op vraag 20 aangegeven, de belasting en reductieopgave voor (onder andere) de uit- en afspoeling van landbouwgronden bekend is. Dit is niet ÈÈn-op-ÈÈn door te vertalen naar een reductieopgave voor de verschillende landbouwsectoren of een reductie van de veestapel.

Vraag 22

Bent u het eens met de opmerking van de RLI dat alles op alles gezet moet worden om de KRW-doelen in 2027 te halen, mede omdat het weinig kansrijk is voor Nederland om een beroep te doen op de uitzonderingsbepalingen die de KRW kent in gevallen waar maatregelen wel zijn genomen, maar het doel in 2027 nog niet is bereikt? Waarom wel of waarom niet?

Antwoord

Ja, het is onze inzet om de KRW-doelen zoveel mogelijk tijdig te halen, hetgeen betekent dat de benodigde maatregelen in 2027 zoveel mogelijk uitgevoerd moeten zijn. Alle betrokken overheden blijven hieraan werken en mede daarom is ook het landelijke Kaderrichtlijn Water impulsprogramma gestart, waarmee de overheden maximaal inzetten op het bereiken van de KRW-doelen. Welke inzet de provincie kan leveren en op welke wijze wij de uitvoering van maatregelen door andere partijen kunnen bevorderen zullen wij beschrijven in het aanvalsplan waterkwaliteit waaromtrent wij Provinciale Staten begin 2024 zullen informeren. In dit plan zullen wij ook de actualisatie van lozingsvergunningen bezien. Dit betreft enerzijds de indirecte lozingen waarvoor de provincie bevoegd gezag is en anderzijds de directe lozingen waarvoor wij in overleg zullen treden met het waterschap.

Het is echter tegelijkertijd onze verwachting dat niet alle benodigde maatregelen in 2027 uitgevoerd zullen zijn gelet op de omvang van de restopgave en het feit dat onze buurlanden aangeven een deel van de maatregelen pas na 2027 te zullen realiseren. Hoe een beroep kan worden gedaan op de uitzonderingsbepalingen van de KRW wordt onderzocht in genoemd programma. De onzekerheden omtrent tijdig doelbereik en hoe daarmee om te gaan zijn toegelicht in het Provinciaal waterprogramma 2022-2027.

Vraag 23

Hoe gaat u voldoende fysieke ruimte voor drinkwaterwinning realiseren, door onder andere in de ruimtelijke ordening beter rekening te houden met de zorg voor voldoende drinkwaterbronnen van goede kwaliteit die ook bruikbaar zijn, waar de RLI voor pleit?

Antwoord

In de provinciale Omgevingsverordening zijn reeds grondwaterbeschermingsgebieden, waterwingebieden en boringsvrije zones aangewezen waarin regels zijn gesteld ter bescherming van de kwaliteit van het grondwater dat voor de drinkwatervoorziening wordt gebruikt. Verder zijn in de Omgevingsverordening grondwatervoorraden gereserveerd voor de drinkwaterproductie en overige menselijke consumptie.

Zoals vermeld in het Provinciaal Waterprogramma 2022-2027 herijken wij de bescherming van het grondwater voor de drinkwatervoorziening, hetgeen kan leiden tot vergroting van de hiervoor genoemde gebieden of aanpassing van de beschermingsregels. Besluiten daaromtrent, te verankeren in de Omgevingsverordening, zullen na afronding van bedoelde herijking aan Provinciale Staten worden voorgelegd.

Vraag 24

Bent u het eens met onze visie dat het voorzorgbeginsel altijd in acht genomen zou moeten worden?

Antwoord

De Kaderrichtlijn Water maakt onderdeel uit van het gemeenschappelijk Europees milieubeleid, welke beide berusten op het voorzorgsbeginsel. Artikel 3.3 van de Omgevingswet schrijft voor dat in een omgevingsvisie rekening wordt gehouden met het voorzorgsbeginsel.

Dit beginsel houdt in dat maatregelen worden genomen wanneer er gegronde redenen zijn, op basis van beschikbare wetenschappelijke gegevens, om aan te nemen dat activiteiten negatieve gevolgen kunnen hebben voor het milieu of de gezondheid.

Overheden kunnen op grond van het voorzorgbeginsel maatregelen nemen wanneer er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat activiteiten negatieve gevolgen kunnen hebben voor het milieu. Bij het vaststellen van het omgevingsplan, de omgevingsverordening of maatwerkvoorschriften kan het voorzorgsbeginsel worden gebruikt als motivatie om de effecten of emissies van grondgebruik te beperken. In welke mate de betreffende overheid dit beginsel in bepaalde situaties in de praktijk wil brengen is onderdeel van een bestuurlijke afweging. Zie voor meer achtergrondinformatie over het voorzorgbeginsel: Voorzorg in de Omgevingswet | Informatiepunt Leefomgeving (iplo.nl)

Gedeputeerde staten van Limburg

voorzitter

secretaris